Audio

Text

Hach, wi leevt in politisch ruge Tieten! Ik segg blots de een Naam: Napolen!
As en Küselstorm hett he in Europa allns ümsmeten. Dat ole Düütsche Riek hett he tweislaan. Un so is denn de Herrschop Knyphusen en kumplett sülvststännig Staat wurrn! Un wieldat Knyphusen man van us Graaf Bentinck ut Varel ut regeert warrt, is so en Stück van de Sülvststännigkeit ok up us daalfullen. Un dat betahlt sik in boor Geldstücken ut! Dor is man to weten, dat Napoleon de heel europäisch Kontinent dichtmaakt hett för all de Waren, de ut England kaamt. In’n Striet mit England weer dat ok dat Eenzigst, wat he maken kunn. Denn siet de Slacht van Trafalgar hett he meist kien Flott mehr. Nich goot för Napoleon, mann goot för us. De Herrschop Knyphusen hett sik toeerst neutral verhollen un weer van de Vörgaven van de Kontinentalsperr utnahmen. Disse Gelegenheit hebbt wi Vareler Kooplüüd us ganz klar nich entgahen laten. Wi hebbt gode Geschäften maakt. Un nu ok noch, wo wi middewiel ok amtlich to dat franzöösch Kaiserriek tohöört. Ok wenn de Geschäften goot gaht, woll nich jümmers, as sik de franzöösch Tollbüddels sik dat vörstellt, man liekers gaht se goot. Haha, as seggt, de Franzosen hebbt kien egen Flott mehr, wat de Saak för us veel enfacher maakt.
Dat us Geschäften ok wieter so goot gahn, brukt wi en Oort, wo wi us uttuschen un klar ok en beten Handel afsluten köönt. So is denn in’t Jahr 1812 dit moie Hus hier as Börse boet wurrn as en Klubhus för Kooplüüd un all de en Gewerbe bedieven doot.
Man nu, ruug blievt de Tieden sachts woll. Haha, tominnst hebbt wi nu en anstännig Dack över’n Kopp.

Dat smucke Hus van de Börse mit twee Etagen is in’n Stil van’n Klassizismus boet wurr. Dat kaamt ut dat Jahr 1812 un weer toeerst Klubhus un Kroog. Man dorto hett dat Hus noch en annern Sinn. In dat hooch utbuukt Dacketaasch weer denn en Saal van en Freimauerloosch mit’n Naam „Wilhelm zum silbernen Kreuz“ to finnen. Dat dücht allns en beten mysteriös. Vör all, wenn man weet, dat de „Wihelm“, na de dat benöömt is, nümms anners weer as de in Varel regeernde Graf Bentink. Un de hett de Loosch ok vörseten. De Maten kemen so denn ut de böversten Runnen van Hoff un Sellskupp. To disse Tiet weern disse Geheimbünde as chic un besünners ankenen. Jedeen, de wat van sik hollen dee, de müss Maat van so wat ween. Dat gell ok för Lüüd as George Washingten oder Friedrich den Großen.
Na de egens Bruken weer dat Hus lange Tiet en Mietshus. 1907 hett de Stadt Varel dat Hus köfft un dor en beten wat later en Butenstäe van’t Rathus intorichten. Mit Utnahm van de Weltkriegen bleev de Börse en Stäe van de Institutionen van de Stadt. Bit in’t Jahr 2020 dat Hus in’n Besitt van de Gertrud un Hellmut Barthel Siften övergung. Broder un Süster Barthel kemen ut en Fabrikantenfamlie ut Chemnitz. Af 1948 hebbt se in Varel en Papeer- un Kartonünnernehmen up de Been stellt. Un dat gifft dat ok nich bit vandagen. De Stiften steckt ehr Middels in vele Aktivitäten, wat Bildung, Umwelt un Kultur angeiht. Un dat nich blots in Varel, man ok in Freesland un wiet doröver henweg. Dorto is dat Hus vandagen ok en „Börse der Ideen“ un so ok en Stäe, wo man sik uttuschen un in de Mööt kamen kann.