Audio

Text

Laavt weer de Herr, de us mit sienen Segen so riek beschuken hett! Wi schrievt dat Jahr 1124 na dat Upstahn van us Erlöser Jesus Christus. Endlich is de brüderlich Gemeenskup van de Benediktinermönche in Raast to Ruh kamen. Ik, Simon, demödig Dener van Gott un neie Abt van’t Klost wull nu allns dor an setten, us Abtei to en Stäe van höögste Frömmigkeit un Gelehrsamkeit to maken. De wichtigst Vorutsetten sünd de Innahmen van us Kloster. So bün ik ok wat bleed, dat us Hillig Vadder, Papst Calixtus, up us Siet is. Wat de Grafen Huno un sien Fro Wilma vör goot dartig Jahren för de Stiftung an Schenkungen vörnahmen hett, dat hett he nu in en Schrieven as richtig anseggt. Ik kiek nu mit goden Moot in de Tokunft, denn vele Hööv un veel Land van Westfalen bit an de Elv höört nu us to. Van Bedüden sünd vör all de Hööv in us Kuntrei. Dor gifft dat en paar in us heemsch Ammergau, man ok en paar in de Naverschop bi de Rüstringer Fresen. Dor fallt mi to’n Bispill en lütt Dörp in, wat blots en paar Mielen van hier af is, wo „Curiae Varlae“ an seggt warrt.

Dat eerst Mal dükert de Naam Varel woll al in en päpstlich Urkunn van’t Jahr 1124 up.
Man wieldat se eerst in en Schenkung ut dat Jahr 1091 as richtig anseggt warrt, is dat lütt Dörp woll noch en goot Stück öller. Wo olt nu nipp un nau, dat kannst nich mehr rutkriegen.
Veel mehr van Bedüden is, dat Varel recht flink groot wurrn is. Noch in’t 12. Jahrhunnert is hier en neie Kark boet wurrn, de blots en kört Tiet later för dat ganz Viertel van de dunntomalen grote freesch Gau Rüstringen tostännig ween is.
De geographisch Tostand weer damals noch ganz anners as vandagen. Varel legg in Flach mit Geest, Marsch un Moor ümto. De Nordsee weer wiet weg, denn de Jadebusen weer so as vandagen noch gar nich dor. As denn siet dat 12. Jahrhunnert en ganz Reeg van gruligen Flootkatastrophen up de Küst van de Nordsee daalkemen, is en groot Deel van Alt-Rüstringen in’t Meer ünnergahn. So hett de Kark in Varel ehr zentral Bedüden verloren. Liekers blifft de Oort van Bedüden. Passlich is hier en Stäe van de freeschen Höfftlinge mit en Steenhus jüst in de Neeg van de wehrhaftig Karkenbo ween.