Oldenburg

Audio

Text

Wenn daar vandaag well an de Stau steiht, kriggt he nich miteens Hartsehr na de wied Welt. Dat Utmaat van de oll Stadthaven lett sük överkieken, un dat Water dümpelt komodig vör sük hen. En paar Boten van Schofftiedschippers liggen an de Kaje. Man wieder weg de Hunt hendaal is van feerns de Haven mit Binnenschippen to sehn, de würkelk noch alltied Waren över ’t Water na Ollenbörg bringen. Dat fröher Ollenbörg mal en Seehaven west ist, daar is vandaag nix mehr van to sehn. Bi Elsfleth, waar de Hunt in de Unnerweser övergeiht, sowat twintig Kilometer vör Ollenbörg, daar is de Nordsee nah bi. In dat Middelöller weer bi Elsfeth al de open See, wiel daar Jade un Weser münden deen. In dat Delta legen en heel Bült Insels un de geven mennig Liekedeler gadelk Schuul. Daarhen wullen de Ollenbörger Grafen mehr Macht inheimsen, wullen Kuntroll över de Weser hebben. Man daaruphen kemen se in Bredullje mit de Hansestadt Bremen. För de Bremers weer de Togang to de Weser nödig to ’t Överleven.
Van dat late Middelöller ofan weer de Grafschaft Ollenbörg, nu stuuv an de Nordsee, en Seemacht, woll en goden, man ok slechten. 1383 wurr de Stau eerstmaalig as Haven benöömt. In dat 15. Jhd. geev dat de „Oldenburgische Schiffergesellschaft“. 1574 brochden se en neei Statut to Papier, dat bit vandaag tellt un krodd as oll Wenst plegt wurrd. Ollenbörger Schippen holen ut Hambörg Lüneburger Salt, fahren dör de dänische Sund un bedreven Hannel van Bergen un Island bit in de Nederlannen un na Frankriek. In de Politik gung de Ollenbörger Grafen dat üm Macht. Kaperee weer för hör en Middel dat ansloog. Dat schaadde de Tegenpartei un broch hör sülvst mennig Dalers in de Büdel. So harrn de Ollenbörgers en Pakt mit de Kapers un dat woll al to Störtebeker sien Tieden. 1410 hebben se an de Jade en Börg boot as Unnerkruup för de Liekedelers. De verdüveltde Roovgraf Gerd dreev dat sowiet, dat de Hanse Schippen tegen hüm up Water stüren dee un mennig Ollenbörger Liekedeler wurr in Hambörg de Kopp ofhauen.
Na de 30jahrig Krieg bruuk Ollenbörg keen Liekedelers, üm an de Bremer Hannel mittoverdenen, wieldat Ollenbörg dat Recht up Wesertoll kreeg. Van dat 17. Jhd. ofan gung de Hannel ut Nord- un Ostsee torügg un över dat groot Water in de wied Welt. De Huntetofahrt na de Ollenbörger Haven weer to eng un versandde to licht, sodat de Seehannel över Brake un Elsfleth gahn muss. Eerst dat Liekmaken un Utboen van de Hunt in dat 19. Jhd. kunn de Stadthaven an de Stau för de Tokummst weer bruukbaar maken. Bovendem kreeg he mit de Küstenkanaal na de Eems en Schippfahrtsweg daarbi. Van daar ofan wurr dat mehr un mehr mit de Binnenschipperee för de Ollenbörger Haven.