Ochtrup

Audio

Text

Welkom, geachte dames en heren, bij het Weinertor, de Weinerpoort. Dit is de zuidelijke poort van de stad Ochtrup! Mijn naam is Johann Eyling en aan mij is de eer om burgermeester van deze stad te zijn. U zult zich vast afvragen wat deze grote poort te zoeken heeft voor zo’n pittoresk stadje. Maar het waren gevaarlijke tijden toen Ochtrup zijn stadssloten en stadswal kreeg. Nederland viel namelijk door erfheerschappij onder de Spaanse Habsburger monarchie, die ondanks de reformatie erg vasthoudend aan het katholicisme waren. Het merendeel van de Nederlanders neigde echter naar het Calvinisme; iets wat de Habsburgers onder geen enkele omstandigheden wilden dulden. Daardoor ontstond er een opstand in Nederland in 1568 en uiteindelijk een oorlog om de onafhankelijkheid.

De grote legers van onze tijd kosten ontzettend veel geld en vormden telkens weer een logistieke uitdaging. Daarom voeren officieren samen met hun eenheden verschillende maatregelen door om aan geld en eten te komen, verlangen van de omliggende bevolking contributie, brengen soldaten bij burgers en boeren onder of gaan op plundertocht. Ochtrup lag toentertijd niet ver genoeg van Nederland vandaan om aan de maatregelen van het Spaanse leger te ontsnappen. Vanaf 1590 kwamen de Spanjaarden regelmatig hierheen, om ons te beroven van het weinige, dat we hadden. Daarom ging de bisschop van Münster, onze genadige landheer, in 1593 in op ons verzoek en gaf ons toestemming om een stadswal te bouwen. Tegen dezelfde tijd ontstond ook het ambt van de burgermeester in Ochtrup, waarvan men mij de bekleding toevertrouwde, als ik dat zo in mijn eigen bescheidenheid mag zeggen. De stad kreeg de vorm van een vierkant, dat in het zuiden spits toe liep. Daarnaast kreeg Ochtrup een 12 meter brede sloot, met een eigenaardigheidje: omdat de het noorden van de stad op een helling lag, liep de stad van noorden naar zuiden schuin af. Daarom kreeg de sloot drie stuwen, die het water op zijn plek moesten houden. Want een sloot zonder water heeft voor de verdediging weinig nut! Toch vormden de stuwen zwakke plekken in de verdediging van onze stad. Om te vermeiden dat soldaten of andere smiechten zo maar over de stuwen heen liepen, hebben we de stuwden voorzien van gemetselde hindernissen, zie men hier in Ochtrup “Stuwwenköppe” noemt.

Bovendien is de stadswal voorzien van drie stadspoorten en op iedere hoek één bastion. We dachten dat we ons mooie stadje zo goed beveiligd hadden. Maar; niets bleek minder waar. Toen de Spanjaarden iets later weer terugkwamen, mocht het allemaal niet baten. Met maar 61 man op de muren, waren we wederom niet in staat om de Spanjaarden af te houden. Ze waren immers veruit in de meerderheid! Wat een ellende was dat!

Alsnog ben ik na al die jaren blij met onze stadswal. Ze biedt ons bescherming voor plunderende soldaten en brute roverbendes. En de tijden werden niet zekerder!

 

Vandaag de dag is de oude stadswal al lang verdwenen. Toch kun je haar oorspronkelijke verloop nog steeds zien aan de randen van de oude binnenstad. Daarnaast maken de straatnamen Nord-, Ost-, Süd-, en Westwall duidelijk waar de wal ooit langs liep.

Sinds de 19e eeuw had Ochtrup geen verdedigingsinstallatie meer nodig. De poorten werden 1820 gesloopt, de sloten drooggelegd en dicht gegooid. Het enige echte overblijfsel is de “Stuwwenkopp” van de stuw bij de westelijke wal. Rond 1930 heeft met hem gerestaureerd als herinnering aan de oude Ochtruper stadswal. Hij is hier maar een paar stappen vandaan, voorbij aan het in 2018 gereconstrueerde bastion.