Oldersum

de haven van Oldersum

Audio

Text

Oldersum is, zoals de naam reeds zegt, een zeer oude plaats. Centrum van het bewoonde deel was een lange dam, een kunstmatige verhoging als beschutting tegen al te onstuimig water van de Noordzee en de Eems. Het oude Oldersum met zijn boerenhoeves strekte zich uit tussen de oude kerk in het Noorden en de, op het terrein naast de Diedrichwerf, aan de haven gelegen hoofdmanvesting in het zuiden.

Wáter trouwens! Oldersum is op vier manieren vlak aan het water gebouwd. Met een zijde aan de benedenloop van de Eems, met een andere zijde aan een stroom die de ‘Alte Maar’ genoemd werd, met een derde zijde aan het Roricher Tief dat in de haven weer uitmondt in het Oldersummer- Sieltief.

Het Sieltief, dat hier vanuit de haven in de Beneden-Eems stroomt, hadden de Oldersummers reeds in de middeleeuwen afgesloten met een sluisdeur, zodat de plaats reeds vroeg over een van getijdenonafhankelijke haven beschikte.

Door de eeuwen heen lag de sluis op veel verschillende plaatsen en verhuisde uiteindelijk in de twintigste eeuw naar vlakbij de Eems en zijn dijken. Tegenwoordig is de buitenste sluisdeur met 14,5 meter doorvaartbreedte erop gebouwd ook bredere schepen door te kunnen laten, zodat de in de haven gelegen werf concurrerend kan blijven.

Scheepsbouw werd in Oldersum overigens reeds minstens 400 jaar bedreven. Het is  dus vanuit goede Oldersumse traditie dat, hier in de haven van Oldersum, de Diedrichwerf zijn standplaats heeft.

Hebt u al eens een van de Oostfriese eilanden bezocht? Zo ja, dan herinnert u zich zeker ook het schip dat u heeft overgezet. Welnu, dat schip heeft hier waarschijnlijk ook wel eens in de haven gelegen, want het is de Diedrichwerf die de schepen van de witte vloot sinds jaren in goede staat houdt.

Nu we toch bij het thema zijn: Oldersum zelf was door de eeuwen heen een belangrijke veer overzetplaats. Al sinds de tijd van de Oostfriese hoofdmannen gingen van hieruit veerboten naar de andere zijde van de Eems. De oudste was het veer naar Hartzum in Rheiderland. Later kwamen veren naar Jengum en Weener erbij, evenals veerverbindingen met Emden en Leer.

De Oldersumse scheepvaart was echter niet alleen gericht op de zeevaart, maar  ook op het Oostfriese binnenland. Daar kwamen belangrijk producten vandaan van steenfabrieken, kalkovens, brouwerijen en houthandel die allemaal, in verband met de gemakkelijke verbindingen, aan het water gelegen waren. Daar kwamen noch andere bij, vooral landbouwproducten en in de tijd van kolonisatie van moerasgebieden, enorme hoeveelheden turf.

Oldersum en haar haven fungeerden zo in zekere zin eeuwenlang als spil tussen de Oostfriese binnenvaart en de zeevaart naar de grote wijde wereld.